بررسی آمارهای تجارت در نیمه نخست امسال بیانگر سه خطر برای مبادلات تجاری ایران است. خطر اول وابستگی صادرات به چند کشور محدود است. صدور کالا به چین به‌عنوان مهم‌ترین شریک تجاری از نظر وزنی ۴۵درصد افزایش یافته، اما ارزش صادرات کاهش ۱۲درصدی را تجربه کرده است.‌ خطر دوم ناترازی بالای تجاری ایران با برخی شرکای منطقه‌ای است که صادرکنندگان را در میان‌مدت از بازارهای هدف حذف خواهد کرد. خطر سوم عدم خلق ارزش افزوده در کالاهای صادراتی است که باعث خواهد شد اقتصاد ایران نسبت به تغییرات ناگهانی در اقتصاد جهان آسیب‌پذیری بیشتری داشته باشد.
امیر قاسمی : آمار تجارت خارجی ایران در 6 ماهه نخست امسال در نگاه اول تفاوت عمده‌ای با سال‌های گذشته ندارد، اما بررسی دقیق‌تر جزئیات داده‌ها حاوی نکات قابل‌تاملی است. بر اساس آمارهای گمرک ایران صادرات کالا طی 6 ماهه 1402 به بیش از 67‌هزار‌تن و ارزش24.1‌میلیارد دلار رسیده‌است کـه نسـبت بـه مدت مشابه سال‌قبل 29‌درصد از لحاظ وزن افزایش و 2,6‌درصد از نظر ارزش کاهش داشته‌است. همچنین واردات کشور طی 6 ماهه 1402 به 17.6‌میلیون‌تن و به ارزش 30.4میلیارد دلار رسیده‌است که نسبت بـه سال‌قبل 6,9‌درصد از نظر وزن و 11,6‌درصد از نظر ارزش‌افزایش داشته‌است. تحلیل اولیه از این آمارها دو نکته را نشان می‌دهد؛ ایران کالاها را به قیمت ارزان‌تری به‌فروش می‌رساند و تراز تجاری کشور در حال منفی‌‌‌‌‌‌تر‌شدن است.
لایه زیرین آمارها اما، حاوی نکاتی است که لازم است مسوولان کشور نسبت به آن حساسیت بیشتری داشته باشند. تغییرات در آمار صادرات ایران به چین یکی از این مسائل است، درحالی‌که وزن صادرات ایران به چین در نیم‌سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته نزدیک به 45‌درصد افزایش یافته، ارزش دلاری صادرات ایران به این کشور 12‌درصد کاهش پیدا کرده‌است. آمارهای صادرات ایران در مورد دیگر شرکای تجاری ایران همچون ترکیه، امارات و اندونزی هم مشابه چین است؛ این در حالی است که ارزش واردات ایران از 10 مبدا اصلی وارداتی، رشد قابل‌توجهی داشته‌است. بر اساس آمارهای سازمان توسعه‌تجارت، در 6 ماهه نخست امسال، ارزش دلاری واردات ایران از 10 مبدا اصلی، 15‌درصد نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش یافته، درحالی‌که وزن واردات از این مبادی تنها 12‌درصد افزایش یافته‌است.
همچنین توجه به وضعیت تراز تجاری ایران با همسایه‌‌‌‌‌‌ها مساله دیگری است که باید مورد‌توجه سیاستگذاران قرار گیرد. با وجود تلاش‌های دستگاه دیپلماسی برای توسعه روابط با همسایگان، میزان تجارت ایران با این کشورها تغییر قابل‌توجهی نداشته‌است.
ادامه خبر…